Hoofdstuk 9 – Meervoudige persoonlijkheid
Wie ben jij als leider – en welke delen van jouw persoonlijkheid zitten in jouw innerlijke bus?
In dit hoofdstuk ontdek je dat leiderschap niet voortkomt uit één vaste identiteit, maar uit een samenspel van innerlijke delen met elk hun eigen stem, ritme en drijfveer. Deze ‘Ikken’ bepalen hoe je handelt onder druk, hoe je reageert in relaties en hoe je koers houdt in verandering. (Persoonlijk) leiderschap begint bij het herkennen van die veelstemmigheid en het ontwikkelen van een innerlijk kompas: de Wijze. Deze innerlijke bewustzijnspositie helpt je zonder oordeel waar te nemen, af te stemmen en regie te nemen – niet door te overheersen, maar door aan te sluiten; adapatieve intelligentie. Zo ontstaat ruimte voor persoonlijke groei, emotionele balans en leiderschap van binnenuit. Praktische inzichten uit Voice Dialogue, Spiral Dynamics en Systemisch werk maken dit hoofdstuk waardevol voor coaches, leiders en begeleiders die hun persoonlijkheid willen verdiepen en hun impact willen vergroten.
Reflectievraag:
Welke innerlijke stem in jou krijgt vaak het woord in spannende of lastige interacties – en wie (innerlijke stem) in jou wordt nog te weinig gehoord?
Hoofdstuk 10 – Bewust leiderschap
De brug naar bewust leiderschap – van onbewuste reflex naar bewuste regie
In hoofdstuk 10 verkennen we Bewust Leiderschap als noodzakelijke overbruggingsfase in de transitie van transactioneel naar transformationeel en uiteindelijk generatief leiderschap. Deze fase markeert de overgang van leiderschap op basis van controle, status of regels naar leiderschap op basis van zelfkennis, aanwezigheid en bewuste invloed. In de taal van Spiral Dynamics beweegt de leider zich van het denken in tekorten of tekortkomingen van de eerdere waardesystemen, naar het integrale en systemische bewustzijn van Geel en Turkoois. Het ego wordt overstegen – ruimte ontstaat voor inclusie, verbinding en het grotere geheel. In dit hoofdstuk wordt het Bewust Leiderschap-model geïntroduceerd. Dit model beschrijft de stappen in bewustwording en ontwikkeling die een leider doorloopt om Boven de Lijn te komen én te blijven. Het biedt handvatten voor het herkennen van innerlijke dynamieken, het versterken van zelfreflectie, en het verankeren van persoonlijk leiderschap in steeds complexere contexten. Het hoofdstuk introduceert vijf vormen van bewustzijn die de leider helpen navigeren in complexe situaties. Ook bevat het effectieve vraagstrategieën om vanuit een positie Boven de Lijn impactvolle interacties te voeren.
Reflectievraag:
In welke situaties merk jij dat je terugvalt op automatische patronen en wat helpt jou om vanuit bewustzijn te reageren in plaats van reflex?
Hoofdstuk 11 – Polariteiten en Integraal bewustzijn
Leiderschap in een gepolariseerde wereld vraagt om bewustzijn dat verder kijkt dan tegenstellingen.
Zonder een bewust gekozen overstap naar integratie en complexiteitsbewustzijn raakt een samenleving gevangen in herhaling. Polarisatie is geen zwaktebod, maar een signaal: iets nieuws wil geboren worden, maar stuit op weerstand. Dit hoofdstuk verkent hoe leiders kunnen navigeren in spanningsvelden tussen waarden, identiteiten en verschillende werkelijkheden. Het pad naar vernieuwing loopt via integraal bewustzijn, het vermogen om meerdere werkelijkheden (beleefde en feitelijke) tegelijk te zien en daarin bescheiden, mild, helder en richtinggevend te blijven; Boven de Lijn. Vanuit het Gele en Turquoise waardesysteem opent zich een breder perspectief, waarin leiders niet kiezen voor één kant, maar ruimte scheppen voor het geheel. Hier begint werkelijk transformationeel en generatief leiderschap.
Reflectievraag:
Welke innerlijke of uiterlijke polariteiten kom jij tegen in je leiderschap en wat vraagt dat van jouw vermogen om het grotere geheel te blijven zien?
Hoofdstuk 12 – Terug naar de kern
De kern van dit boek is eenvoudig en wezenlijk tegelijk: leiderschap begint aan de binnenkant. Geen rol, geen status, maar een houding van aanwezigheid en bewuste keuze. In dit hoofdstuk ontvouwt zich het besef dat de werkelijke verandering niet buiten ons begint, maar binnenin. Dat is ook de reis van Theo: van controle naar vertrouwen, van houvast naar afstemming. Rouw en loslaten maken daarin ruimte voor iets nieuws: een leider die zichzelf niet meer bewijst, maar belichaamt. Hier begint het leiderschap dat onze tijd vraagt, niet als systeemverandering van bovenaf, maar als innerlijke transformatie van binnenuit en in continue wisselwerking met de levenscondities en context. Dit is de sprong naar de tweede bandbreedte van Spiral Dynamics, het moment dat Clare Graves beschreef als 'A Momentous Leap'.
Reflectievraag:
Welke overtuiging, rol of verwachting mag jij loslaten, zodat jouw leiderschap kan wortelen in wie je werkelijk bent?
Hoofdstuk 13 – Slot – Nederland in transitie: Blijf boven de Lijn
Onze samenleving bevindt zich op een kantelpunt. Verharding, wantrouwen en systeemfalen tekenen zich af in de politiek, op straat en in organisaties. In dit slothoofdstuk wordt zichtbaar hoe leiderschap dat niet meebeweegt met de complexiteit van deze tijd – maar terugvalt op controle, simplificatie of autoriteit – eerder bijdraagt aan de crisis dan aan de oplossing. Leiders die blijven steken in oude waardesystemen lijken effectief in hun retoriek, maar zijn in de praktijk vaak destructief. Juist daarom komt de verantwoordelijkheid ook te liggen bij volgers: om niet te volgen waar het schuurt, maar op te staan voor wat klopt. Dit vraagt om moed, bewustzijn en intellectuele ongehoorzaamheid. Want wie boven de lijn wil blijven, kiest voor regie, tegen de stroom in.
Reflectievraag:
Wat vraagt deze tijd van jou: volgzaamheid of de moed om niet meer mee te gaan in wat niet meer klopt?
Nalatenschap
"En misschien, als ik iets hoop te hebben nagelaten, dan is het dit: dat jij, net als ik, de motivatie, moed en kracht vindt om Boven de Lijn te leven én te werken, met alles wat je bent, en alles wat je nog kunt worden. Want precies daar begint leiderschap, niet bij de ander, niet bij het systeem, maar bij jezelf".
Dick Rochat
Reflectievraag:
Waar beweeg jij vanaf in lastige of spannende interacties?