Hoofdstuk 7.2 – Transactioneel leiderschap
Transactioneel leiderschap is de stijl die in veel westerse organisaties het meest voorkomt. Ze draait om duidelijkheid, afspraken, beloning en correctie - een ruilprincipe dat vaak werkt, zolang iedereen zich aan de spelregels houdt. Leiders in deze stijl sturen op resultaat en voorspelbaarheid: ‘doe wat je zegt, en zeg wat je doet’. Voor volgers biedt dat houvast, maar het kan ook leiden tot afstand of demotivatie. In dit hoofdstuk worden de typische gedragskenmerken van Transactioneel leiderschap herkenbaar uitgelicht, en gaat Dick in op de gezonde én ongezonde kanten van deze leiderschapsstijl. Aan de hand van voorbeelden uit politiek en bedrijfsleven, krijgt de lezer een beschouwend én prikkelend perspectief.
Reflectievraag:
Welke vormen van belonen, controleren of bijsturen herken jij in jouw eigen leiderschap of dat van mensen om je heen?
Hoofdstuk 7.3 – Transformationeel leiderschap
Transformationeel leiderschap weet te raken én te richten. Het inspireert mensen om boven zichzelf uit te stijgen en zich te verbinden aan iets wat groter is dan henzelf. In een wereld waarin oude structuren gebaseerd op macht, hiërarchie, individualisme en competitie hun greep verliezen, groeit het verlangen naar samenhang, zingeving en menselijkheid. Transformationeel leiderschap past in deze overgang als een innerlijk kompas dat richting geeft in tijden van onzekerheid, onveiligheid en onvoorspelbaarheid. In dit hoofdstuk maak je kennis met leiders die de kracht van visie, authenticiteit en moreel gezag inzetten om betekenisvolle verandering teweeg te brengen. Dick nodigt je uit om door de lens van Spiral Dynamics en leiderschapsstijlen te kijken naar hedendaagse politieke leiders en CEO’s. Daarbij verkent hij zowel de bezielde als de risicovolle kanten van deze leiderschapsstijl.
Reflectievraag:
Waarin herken je de roep van deze tijd, en hoe geef jij als leider richting en bezieling in de verandering?
Hoofdstuk 7.4 – Generatief leiderschap
Generatief leiderschap leeft in de tweede bandbreedte van Spiral Dynamics, daar waar bewustzijnsontwikkeling, systeemdenken en zingeving samenkomen. Het is geworteld in het Gele waardesysteem: integraal, systemisch, adaptief en ego-overstijgend. En het ademt het bewustzijn van Turkoois: holistisch, intuïtief en afgestemd op het grotere geheel. Generatieve leiders leiden niet vanuit macht of positie, maar vanuit beschikbaarheid. Zij creëren ruimte waarin nieuwe werkelijkheden kunnen ontstaan, door af te stemmen op het potentieel van het moment. In dit hoofdstuk laat Dick zien hoe leiderschap een co-creatief proces wordt waarin de toekomst zich ontvouwt. Spiral Dynamics en het model van leiderschapsstijlen bieden daarbij een verhelderende bril.
Reflectievraag:
Wat wil er in jou of in jouw organisatie tot leven komen, als jij ruimte durft te maken?
Hoofdstuk 8 – Ontwikkelingsfasen en Overgangen in de Spiraal
Overgangen in de Spiraal zijn geen abrupte wendingen, maar geleidelijke verschuivingen in hoe we waarnemen, waarderen en handelen. Ze markeren innerlijke en uiterlijke veranderingen die vaak gepaard gaan met verwarring, weerstand en verlies van controle. In dit hoofdstuk onderzoeken we de overgangsstadia van Spiral Dynamics – van alfa naar bèta, via gamma en delta naar een nieuwe alfa – en laten we zien hoe deze zich manifesteren in individuen, organisaties en samenlevingen. De gammafase staat hierbij centraal als confrontatiezone: het moment waarop barrières zichtbaar worden. Zowel innerlijke blokkades (zoals oude pijn, belemmerende overtuigingen of verlies van zingeving) als externe belemmeringen (zoals instabiel leiderschap of maatschappelijke onzekerheid) houden de ontwikkeling tijdelijk vast. Maar juist in deze blokkades schuilt het kiempunt van vernieuwing. Dick laat op beschouwende wijze zien dat leiderschap in deze fasen kwetsbaar én cruciaal is, mits het zich opent voor verandering en het ongemak niet uit de weg gaat.
Klik op het beeld voor het gehele plaatje.
Reflectievraag:
Welke barrières ervaar jij in je eigen leiderschap of organisatie – en wat zouden ze je kunnen willen vertellen?